Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2019 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący: SSR Maja Snopczyńska

Protokolant : Karolina Nowicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 stycznia 2019 roku w Ś.

sprawy z odwołania L. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

w sprawie (...)

o zwrot zasiłku chorobowego

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w sprawie (...)z dnia 25.04.2018 roku w ten sposób, iż ustala brak obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami opisanego w tej decyzji.

UZASADNIENIE

Powód L. A. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w W. z dnia 25 kwietnia 2018 roku, zobowiązującej powoda do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie (...)zł, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji.

Uzasadniając żądanie powód podał, że zasiłek chorobowy był spowodowany zabiegiem ręki lewej. Przyznał, że w dniach 28 listopada 2016 roku i 21 grudnia 2016 roku pełnił funkcję członka komisji egzaminacyjnej w godzinach od 17 do 18 ³⁰. Podniósł, że przedłożył organowi rentowemu zaświadczenie, że jego stan zdrowia nie był przeszkodą dla udziału w tej komisji.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

W uzasadnieniu powołano podstawę prawną decyzji, podnosząc, iż powód w czasie orzeczonej niezdolności do pracy wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem; w czasie pobierania zasiłku chorobowego powód dwukrotnie był członkiem komisji egzaminacyjnej przeprowadzającej testy kwalifikacyjne dla osób zamierzających wykonywać przewóz drogowy, za co otrzymał wynagrodzenie.

W toku postępowania Sąd ustalił

następujący stan faktyczny:

Powód L. A. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego w W..

W okresie od dnia 10 listopada 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku powód miał orzeczoną niezdolność do pracy i pobierał zasiłek chorobowy.

Na podstawie umów zlecenia powód w dniach: 28 listopada 2016 roku i 21 grudnia 2016 roku był członkiem Komisji Egzaminacyjnych, wytypowanych przez Wojewodę (...), przeprowadzających testy kwalifikacyjne dla osób zamierzających wykonywać przewóz drogowy.

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2018 roku organ rentowy zobowiązał powoda do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami w łącznej kwocie (...) z przyczyn podanych w uzasadnieniu decyzji.

Odwołując się od powyższej decyzji powód przedłożył organowi rentowemu zaświadczenie lekarskie, z którego wynika, że powód przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu zabiegu operacyjnego dłoni, w tym czasie nie mógł wykonywać prac fizycznych, natomiast mógł pracować umysłowo.

Dowody:

- akta ZUS – w załączeniu,

- zeznania świadków:

R. S. – e-protokół k. 24,

A. W. – e-protokół k. 28,

- przesłuchanie powoda L. A. – e-protokół (...).

W tak ustalonym stanie faktycznym

sąd zważył:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778 j.t.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Ust. 2 cytowanego przepisu stanowi, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Zdaniem Sądu pobrany zasiłek choroby nie stanowi nienależnie pobranego świadczenia.

Przepis ten, ustanawiając obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która pobrała nienależne świadczenie, wskazuje istotną cechę nienależnie pobranego świadczenia w ujęciu Ustawy, tj. świadomość (złą wiarę) osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie później zaszłych zdarzeń. Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża więc tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku prawa do pobierania świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1 cytowanej Ustawy), jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie (art. 84 ust. 2 pkt 2 Ustawy). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń.

W orzecznictwie sądowym, dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, ugruntowany jest pogląd o możliwości domagania się przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę, przy czym dla ustalenia obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, decydujące znacznie ma świadomość i zamiar ubezpieczonego, który pobrał świadczenie w złej wierze.

W niniejszej sprawie nie można uznać, by powód pobrał świadczenie w złej wierze. W tym miejscu wskazać należy, że pouczenie osoby pobierającej świadczenie o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia albo wstrzymania wypłaty świadczenia w całości lub części ma doniosły charakter z uwagi na fakt, iż przesądza o świadomości ubezpieczonego pobrania świadczenia bez podstawy prawnej. Powinno ono zawierać informację o okolicznościach, których wystąpienie spowoduje brak prawa do świadczenia lub wstrzymanie jego wypłaty w całości lub części oraz zobowiązanie powiadomienia organu rentowego o zajściu ww. okoliczności. Obowiązek udzielenia pouczenia obciąża organ rentowy, który w przypadku sporu zobowiązany jest do wykazania skutecznego doręczenia prawidłowego pouczenia adresatowi. W przypadku braku potwierdzenia doręczenia przesyłki zawierającej stosowne pouczenie organ rentowy skuteczność doręczenia może wykazywać innymi dowodami.

Strona pozwana nie wykazała natomiast, aby powód L. A. pouczony został o braku prawa do pobierania świadczeń, bowiem w aktach organu rentowego brak jest jakiejkolwiek decyzji zawierającej pouczenie, z którego wynikałoby, kiedy i w jakich okolicznościach następuje zwrot nienależnie pobranych świadczeń.

Powód nie może więc zostać obciążony zwrotem zasiłku chorobowego, w szczególności mając na uwadze fakt, że nie został pouczony o braku prawa do pobierania świadczenia, konsekwencjach pobrania świadczenia, które może okazać się nienależnym.

Po drugie Sąd uznał, że w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki art. 17 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1368 j.t.).

Art. 17 ust. 1 cytowanej Ustawy stanowi, że ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Przesłanki utraty prawa do zasiłku są niezależne od siebie i mają samoistny charakter. Jedną z wymienionych przyczyn powodujących utratę prawa do zasiłku chorobowego jest wykonywanie pracy zarobkowej podczas orzeczonej niezdolności do pracy. Sankcja ta dotyczy zarówno zasiłku, jak i świadczenia rehabilitacyjnego.

Pracą w rozumieniu komentowanego przepisu jest praca w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym także wykonywanie różnych czynności na podstawie różnych stosunków prawnych - stosunku pracy, stosunków o charakterze cywilnoprawnym, a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie (wyrok SN z dnia 20 stycznia 2005 roku, sygn. akt II UK 154/04, OSP 2006, z. 4, poz. 43).

Pracą zarobkową na gruncie komentowanego przepisu określa się wszelką aktywność ludzką, która zmierza do uzyskania zarobku, nawet gdyby miała ona polegać na czynnościach nieobciążających organizmu ubezpieczonego w istotny sposób. Podkreśla się dodatkowo, że takie definiowanie pracy zarobkowej wypływa z konieczności ścisłego stosowania przepisów prawa ubezpieczeń społecznych, w którym przeważa - z uwagi na bezwzględnie obowiązujący charakter norm prawnych - formalistyczne ujęcie uprawnień ubezpieczonych (wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2005 roku, sygn. akt I UK 370/04, OSNP 2005, nr 21, poz. 342, OSP 2006, z. 12, poz. 134; wyrok SN z dnia 14 grudnia 2005 roku, sygn. akt III UK 120/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 338). Wykonywanie pracy zarobkowej określa się również jako wykonywanie szeroko rozumianej pracy odpłatnej (J. Jankowiak, glosa aprobująca do wyroku sygn. akt I UK 370/04). Przy określeniu "zarobkowego" charakteru pracy wskazuje się także, że przepisy nie wymagają, aby praca była podjęta "w celu zarobkowym". Jeśli zatem wykonywanie określonych czynności przynosi rzeczywisty dochód, wówczas problem, czy praca została podjęta "w celu" uzyskania tego dochodu, traci na znaczeniu, jako dotyczący motywów zachowania.

Z zebranego materiału dowodowego nie wynika, aby w okresie niezdolności do pracy powód wykonywał pracę zarobkową. W obliczu powyższych rozważań udział w dwóch Komisjach Egzaminacyjnych przeprowadzających testy kwalifikacyjne dla osób zamierzających wykonywać przewóz drogowy, nie stanowi pracy zarobkowej. Zauważyć bowiem należy, że celem zasiłku chorobowego jest zapewnienie świadczenia pieniężnego wtedy, kiedy ubezpieczony pracować nie może. Powód musiałaby zatem uzyskać dochód, który zastąpiłby jego zasiłek chorobowy. Tymczasem powód otrzymał za wykonaną pracę 224 zł netto i dlatego nie można uznać tego wynagrodzenia za źródło zapewniające utrzymanie. Zdaniem Sądu, ustawodawcy nie o takie zachowania chodziło.

Ponadto w tym miejscu powołać należy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 II 2014r (SK 18/13, cyt. za LEX) w którym wskazano, że art. 17 ustawy z 25 VI 1999ro świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zakresie w jakim stanowi podstawę do utraty prawa do zasiłku chorobowego ubezpieczonego, który wykonywał prace zarobkową, uzyskując wynagrodzenia przekraczające minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę, jest zgodny z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 i 2, art. 31 ust 3 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że ustawodawca przewidział, że osoby, które są w stanie samodzielnie zarobkować pomimo pozostawania na zwolnieniu lekarskim, nie są w ogóle objęte zakresem prawa do zabezpieczania społecznego, a także, że przesłanką realizacji tego prawa jest brak środków utrzymania obywateli niezdolnych do pracy ze względu na chorobę. Nie można uznać, że wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia otrzymywane za prace świadczone jedynie doraźnie, stanowi zabezpieczenie środków utrzymania powoda.

Tym samym w dalszej kolejności ustalić należy, czy udział w tych Komisjach był zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia. Zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia określić można takiego typu postępowanie, które w powszechnym odczuciu jest nieodpowiednie dla osoby chorej i może nasuwać wątpliwości co do rzeczywistego stanu zdrowia ubezpieczonego (I. J., Prawo socjalne. Komentarz..., art. 17). Wykorzystywaniem zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia jest zawsze wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności do pracy. Celem zwolnienia od pracy jest zaś odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do pracy, stąd w jego osiągnięciu przeszkodą mogą być wszelkie zachowania ubezpieczonego utrudniające proces leczenia i rekonwalescencję (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2005 roku, III UK 120/05, OSNP 2006, nr 21-22, poz. 338).

To na stronie pozwanej ciążył również obowiązek wykazania, że powód rzeczywiście wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Tymczasem z wiarygodnych zeznań powoda oraz zaświadczenia lekarskiego, które przedłożył organowi rentowemu wynika, że udział w Komisjach nie pogorszył stanu zdrowia powoda i nie wpłynął na wydłużenie okresu jego niezdolności do pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż brak było materialnej podstawy odmowy powodowi prawa do zasiłku chorobowego, jak również żądania zwrotu wypłaconego świadczenia i na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję.