Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2013 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Wojciech Zatorski

Protokolant: Anna Drozd

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2013roku w Świdnicy

na rozprawie sprawy z powództwa: (...)w G.

przeciwko: D. B. (1), T. C. (1) i M. C. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  koszty postępowania znosi wzajemnie.

Sygn. akt I C 862/13 (...) A S A D N I E N I E

(...) z/s w G. wniosła o solidarne zasądzenie od T. C. (1), M. C. (1) i D. B. (1) kwoty 15.567,97 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości wynoszącej 4-krotność stopy kredytu lombardowego NBP, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także obciążenie pozwanego kosztami procesu (k. 2).

W uzasadnieniu pozwu wskazała, iż pozwani jako spadkobiercy zmarłego D. C. (1) odpowiadają z tytułu poręczonej przezeń umowy pożyczki udzielonej przez powódkę M. Ł. (1), której pożyczkobiorca nie spłacił (k. 3).

Nakazem zapłaty z dnia 12.03.2013r. wydanym w postępowaniu upominawczym, uwzględniono powództwo w całości (k. 29).

W sprzeciwie od tego nakazu(k. 35) pozwani zarzucili, że zmarły nie jest jedynym poręczycielem, bowiem była nim jeszcze żona pożyczkobiorcy, pozwani nie wiedzieli o poręczeniu pożyczki w bardzo wysokiej, jak na ich stosunki majątkowe kwocie, żona poręczyciela nie podpisała poręczenia spornej umowy, chociaż na stosownym druku jest miejsce na jej podpis, kwestionowana czynność jest nieważna, bowiem dokonana została wbrew woli współmałżonka a nadto destabilizowałby sytuację materialną rodziny pozwanego, który osiągał dochody niewspółmiernie niskie do kwoty poręczenia a był przy tym alkoholikiem, zatem uprawniony jest wniosek o sprzeczności poręczenia z zasadami współżycia społecznego (k. 36).

W odpowiedzi na sprzeciw powódka podtrzymała swoje stanowisko, a ponadto zarzuciła, że w obecnym stanie prawnym brak zgody drugiego małżonka nie stanowi o nieważności czynności prawnej a ma znaczenie jedynie dla możliwości egzekucji wyłącznie z osobistego majątku dłużnika, pozwani natomiast odpowiadają jako spadkobiercy poręczyciela i ich odpowiedzialność w sprawie jest zasadna (k. 51).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 13.06.2008 r. powódka udzieliła M. Ł. (1) pożyczki na kwotę 30.000 zł. Spłatę pożyczki poręczyli: D. C. (1), tj. mąż i ojciec pozwanych oraz U. Ł. (1) – żona pożyczkobiorcy.

Przy zawarciu w/w umowy powódka stosowała standardowy formularz zawierający rubrykę: „podpisy małżonków pożyczkobiorcy/poręczycieli” . W rubryce tej widniej wyłącznie podpis U. Ł. (1).

Pożyczkobiorca i poręczyciel byli byłymi kolegami z pracy.

Ponieważ pożyczkobiorca nie spłacał pożyczki powódka wypowiedziała umowę i o wypowiedzeniu zawiadomiła poręczyciela, po czym skierowała do pozwanych, jako jego spadkobierców, żądanie zapłaty zaległości z tytułu nie spłaconego kapitału oraz odsetek.

dowód:

- umowa pożyczki – k. 6-7,

- wypowiedzenie– k.11-12,

- zawiadomienie – k.13,

- wezwanie do zapłaty – k.15-20,

- przesłuchanie T. C. – k. 145.

Po śmierci poręczyciela pożyczki jego spadkobiercami są pozwani.

bezsporne

Zadłużenie z tytułu nie spłaconej pożyczki wynosi: 11.958,37 zł (kapitał) i 3.609,60 zł (odsetki).

bezsporne

Poręczyciel za życia nadużywał alkoholu. Nie zaciągał pożyczek i ich nie poręczał. O poręczeniu spornej pożyczki nie powiadomił nikogo z rodziny.

W dacie poręczenia poręczyciel pracował z dochodem na poziomie „najniższej krajowej” tj. wówczas ok. 850 zł netto, jednak częstokroć z uwagi na nadużywanie alkoholu do domu przynosił znacznie mniejsze sumy. Jego żona otrzymywała emeryturę w kwocie 1300 zł netto miesięcznie. Opłaty mieszkaniowe w rodzinie poręczyciela wynosiły wówczas ok. 1000 zł miesięcznie i gdy brakowało pieniędzy na utrzymanie bieżące jego żona zmuszona była brać pożyczki. Kwota poręczenia znacznie przekraczała możliwości finansowe rodziny poręczyciela.

dowód:

- zeznania Z. C., I. C. i

W. K. – k. 143o,

- przesłuchanie pozwanych T. C., D. B. i

M. C. – k.145.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo , jakkolwiek uzasadnione pod względem formalnym, nie może zostać uwzględnione.

W pierwszym rzędzie sąd dostrzega, iż rzeczywiście rację ma powódka, że po nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego brak zgody drugiego małżonka na czynność prawną przekraczającą zwykły zarząd nie skutkuje nieważnością tej czynności, bowiem wymóg zgody dotyczy jedynie czynności wskazanych w art. 37 Kro, zaś skutkiem braku takiej zgody jest w zasadzie jedynie możliwość egzekucji z majątku osobistego takiego małżonka (art. 41 § 2 Kro). W oczywisty sposób przeczy to bezwzględnej nieważności poręczenia D. C. dokonanego bez zgody pozwanej ad. 1 (co nastąpiło przecież po w/w nowelizacji) nawet przy przyjęciu, że czynność ta ewidentnie przekraczała zakres zwykłego zarządu majątkiem stron (chociaż okoliczność ta nie jest dla sprawy całkowicie obojętna, o czym poniżej).

W następnej kolejności sąd nie może zaakceptować tezy o nieważności czynności prawnej poręczenia ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kc). Nie wiadomo bowiem, jakie konkretnie zasady /współżycia społecznego/ miałyby - w ocenie pozwanych - zostać przez powódkę naruszone przy spornej czynności. To stronę zainteresowaną obciąża obowiązek nie tylko wskazania tych zasad w sprawie, lecz i wykazania, że naruszono tak określone zasady w konkretnym przypadku, czego pozwani zaniechali, zatem to oni ponoszą tego konsekwencje.

Formalnie zatem rzecz ujmując, poręczyciel – jakkolwiek wyłącznie z majątku osobistego - odpowiadałby wobec powódki w oparciu o fakt poręczenia pożyczki zaciągniętej przez M. Ł. i przepis art. 876 § 1 kc, zaś pozwani odpowiedzialność ponosiliby w oparciu o prawo spadkowe (art.931 § 1 kc).

Bezsporne przy tym pozostaje, iż pozwani są spadkobiercami zmarłego poręczyciela pożyczki, a także wysokość zadłużenia, zarówno z tytułu kapitału, jak i odsetek; pozwani tego nie zakwestionowali (a czego i sąd wobec poparcia przez powódkę dowodami wskazanymi w pozwie i odpowiedzi na sprzeciw nie ma podstaw kwestionować).

Takie ujęcie odpowiedzialności pozwanych jest jednak w realiach sporu nie do przyjęcia. Zważywszy bowiem na całokształt działań powódki w sprawie, zasadny jest wniosek o nadużyciu jej uprawnień w niniejszym przypadku – art. 5 kc.

Już początkowe czynności powódki, tj. przy zawarciu umowy budzą wątpliwości sądu. Możliwe jest rzecz jasna, zwłaszcza po nowelizacji Kro, stosowanie przez pożyczkodawców dowolnych druków/formularzy umowy, w szczególności nie uwzględniających podpisów małżonków pożyczkobiorcy i poręczyciela. Jeżeli jednak takowe widnieją, mogą rodzić domniemanie potrzeby ich stosowania. Powódka występuje przecież jako profesjonalista (co oznacza wymóg wyższej staranności jej działania - arg. ex art. 355 § 2 kc), stąd uzasadnione przekonanie, iż ten bez potrzeby właśnie takich druków nie stosował, zaś używanie formularzy nieadekwatnych do sytuacji, zbędnych, czy „niewłaściwych” wprowadza niepewność i po prostu niewiedzę, czy sporna czynność dokonana została właściwie, a tak właśnie odbierają to pozwani. Dopełnieniem powyższego jest umieszczenie w spornej rubryce podpisu U. Ł., która co prawda jest poręczycielem, jednak jest także żoną pożyczkobiorcy.

Kolejnym, i to zasadniczym problemem jest akceptacja przez pożyczkodawcę poręczenia D. C. w ogólności. Przy osiąganych przez niego wówczas zarobkach, jak i jego ogólnej sytuacji rodzinno-majątkowej, kwota poręczenia wydaje się astronomiczna, a mówiąc wprost niemożliwa do spłaty, na wypadek, gdyby istotnie przyszło poręczającemu wykonać zobowiązanie za pożyczkobiorcę (co zresztą niweczy sens spornej czynności, jako zabezpieczenia zobowiązania). W tych warunkach można zaryzykować twierdzenie, że pożyczkodawca nie weryfikował, ani nawet w ogóle realnie nie sprawdzał w.w sytuacji materialnej poręczyciela i możliwości spłaty pożyczki na wypadek braku spłat przez pożyczkobiorcę, co przeczy nie tylko standardom profesjonalisty, lecz podstawowym wymogom przeciętnego obywatela nieprzesadnie dbającego o swe interesy. Jeżeli dodać regularne nadużywanie alkoholu przez poręczyciela (co też nietrudno zauważyć), kwestia ta rodzi wyobrażenie, iż pożyczkodawca oczekiwał w zasadzie chyba tylko tego, że znajdzie się ktoś, kto wystąpi formalnie jako poręczyciel zawieranej umowy, nie bacząc na żadne realia, w szczególności kwotę poręczonej pożyczki i jakiekolwiek rzeczywiste możliwości zabezpieczenia jej spłaty. Powódka nie zanegowała przy tym wykazanego zeznaniami zgłoszonych w sprawie świadków oraz samych pozwanych nadużywania przez poręczyciela alkoholu, ani co do samego faktu, ani też skutków powyższego, co – wobec zgodności w/w dowodów – przyjęto za udowodnione.

Na zakończenie zwrócenia uwagi wymaga, że roszczenia swe powódka skierowała do osób, które dają swoistą rękojmię zaspokojenia wierzyciela, skoro osoby te osiągają może niewysokie, lecz stałe dochody (nauczyciel, emeryt). Nie wiadomo też, dlaczego w sprawie nie odpowiada drugi poręczyciel, któremu zapewne „bliżej” do pożyczkodawcy.

Całokształt tych okoliczności wskazuje, że działanie powódki nie zasługuje na ochronę prawną, bowiem daje podstawy do przyjęcia, że stanowi w istocie nadużycie prawa, zatem na podstawie art. 5 kc orzeczono o oddaleniu powództwa (pkt I).

Wobec ocennego charakteru sprawy, koszty procesu nie podlegają rozstrzygnięciu stosownie do wyniku sporu (art. 98 kpc), słuszne zaś będzie poprzestanie na ponoszeniu tych kosztów przez każdą ze stron , o czym orzeczono w pkt II (art,100 w zw. z art. 102 kpc).